Ο –χαμηλών τόνων αλλά υψηλών απαιτήσεων– πεζογράφος Κώστας Καλφόπουλος παρουσιάζει έναν τόμο με διηγήματα, που καλύπτει μια τριακονταετία, στόχος του οποίου είναι η απογύμνωση ενός τρίπτυχου θεματολογικού, που ακούει στις λέξεις Ποδόσφαιρο-Πολιτική-Έρωτας. Οι προθέσεις του συγγραφέα γίνονται αμέσως εμφανείς, από το πρώτο αφήγημα, όπου με σπαρταριστό τρόπο περιγράφει έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ερασιτεχνών, που διακόπτεται ύστερα από φοβερά επεισόδια, παρά το γεγονός ότι αποτελούσε μια προσπάθεια για ενίσχυση φιλανθρωπικού σκοπού. Στη συνέχεια απολαμβάνουμε, απ' την πλευρά ενός μπάτσου, το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, πώς ο ίδιος το βίωσε εκείνο το βράδυ και πώς αυτό επιβεβαίωσε τις φήμες των προηγούμενων ημερών. Και παρακάτω, έρωτας και ποδόσφαιρο συμπλέκονται επικίνδυνα χωρίς όμως ευτυχισμένο φινάλε, καθώς η ήττα της Εθνικής Τουρκίας από την Εθνική Γερμανίας με 3-2 στο Εuro 2008 διώχνει την αιθέρια ύπαρξη από το μπαρ, όπου ο ήρωας παρακολουθεί τον αγώνα ρίχνοντας κλεφτές ματιές προς το μέρος της, ενώ παράλληλα σχεδόν την ερωτεύεται, χωρίς να γνωρίζει ούτε καν το όνομά της.

Τα τρία αυτά διηγήματα που γράφτηκαν πρόσφατα είναι και τα καλύτερα. Πράγματι, ο Καλφόπουλος με τρομερή δεξιοτεχνία επεξεργάζεται τους μύθους του, παίζοντας με το θυμικό του δέκτη, ξοδεύοντας πολλές εικόνες έτσι ώστε να γίνονται κινηματογραφικοί, προσφέρει γέλιο και παράλληλα αγωνία, σασπένς, ένταση, εγρήγορση και πεζογραφικό τσεκ απ, τέλος παρακάμπτοντας τον βατό δρόμο, χάνεται σε ένα σωρό λεπτομέρειες, που πλουτίζουν την όλη συλλογιστική και της δίνουν τη δυνατότητα μιας σχέσης, που όλοι εμείς, οι απλοί αναγνώστες, συμπληρώνουμε σαν παζλ, άκρως ρεαλιστικό αλλά και με φοβερές κορυφώσεις. Τα τρία αυτά απρόβλεπτα διηγήματα αποτελούν το πρώτο μέρος του βιβλίου, δίνοντας μια έναρξη σαφέστατα εύθυμη και με σαρκαστική προοπτική.

Στο δεύτερο και τελευταίο μέρος κυριαρχεί ο έρωτας και η πολιτική. Έχοντας ζήσει και σπουδάσει ο πεζογράφος στην Δ. Γερμανία στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, γνώρισε καλά πρόσωπα και πράγματα: τι συνέβη επί Χούντας, πώς με τεράστια ευκολία χαρακτηρίζονταν χαφιέδες και πράκτορες της Ασφάλειας όσοι πρότειναν στις σπουδαστικές συνελεύσεις ακραίες μορφές δράσης, πώς οι απροσδιόριστοι παράγοντες υπερίσχυαν των προσωπικών επιλογών, πώς, τέλος, η «ορθόδοξη» πρακτική στεκόταν πάντα ογκόλιθος, ο οποίος έπρεπε να παρακαμφθεί, προκειμένου να προχωρήσει η έκβαση του Αγώνα. Παρότι ο συγγραφέας στη Δικτατορία ήταν ακόμη έφηβος, μια που γεννήθηκε το 1956, πραγματοποίησε τεράστια έρευνα, βρήκε ανθρώπους που του είπαν πολλά, έτσι ώστε το διήγημα «Η τελευταία συνέλευση» να αποτελεί κλασικό δείγμα αριστερής και αριστερίστικης συμπεριφοράς φοιτητών του Εξωτερικού μέσα στην Επταετία. Συνάμα, αποδεικνύει με τρόπο συγκλονιστικό την τεράστια θολούρα που κυριαρχούσε στα μυαλά αυτών των νέων, καθώς κανείς δεν ήξερε τι ο άλλος φρονεί, αφού κανείς δεν ήξερε τι ο συναγωνιστής του πρεσβεύει. Παρότι το διήγημα είναι πολυσέλιδο και κουραστικό, αφού μετατρέπεται σε πολιτική μπροσούρα, αποφεύγοντας τον λόγο της τέχνης και υιοθετώντας αυτόν της ιδεολογικής πάλης, η ουσία είναι ότι καταγράφεται στην Ιστορία της Λογοτεχνίας ως ένα σύγχρονο και σημαντικό βήμα στην κατανόηση των συνθηκών κάτω απ' τις οποίες δίνονταν τότε η μάχη για την πτώση των συνταγματαρχών. Πολιτικό ακόμη είναι το διήγημα «Σε πρώτο πρόσωπο», ενώ το «Το γαρ πολύ του έρωτος» και το «Θέμα πλάτης», ίσως πιο αδύναμα, στελεχώνουν το σώμα του έργου, στην τρίτη πτυχή του που είναι ο έρωτας.

Η συλλογή διηγημάτων Καρρέ-καρρέ είναι ένα βιβλίο που όταν το τελειώσεις λες «πέρασα καλά». Γιατί, αλήθεια, είναι ολοζώντανο, σπαρταριστό, ευφάνταστο, οικείο, δικό μας. Μιλά για αυτή τη γενιά, που ανδρώθηκε στη Μεταπολίτευση και εξακολουθεί μέχρι σήμερα να τροφοδοτεί συζητήσεις και προβληματισμούς, όντως –και παρά τις οικονομίστικες αναλύσεις που λόγω Τρόικας βιώνουμε– τεράστιου πνευματικού αλλά και κοινωνιολογικού επιπέδου. Και τέλος, ως «ιστορική πηγή», εκφράζει την εποχή της, διαταράσσοντας και αναμοχλεύοντας κάθε προσπάθεια οικειοποίησης ενός αγώνα, που ανήκει αποκλειστικά στους πρωτοπόρους της.

Καρρέ-καρρέ και άλλα διηγήματα
(2012-1980)
Κώστας Καλφόπουλος
Άγρα
168 σελ.
Τιμή € 10,00

Ο Χρίστος Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Λευτέρης Γιαννακουδάκης: «Τα φαντάσματα του Δεκέμβρη»
• Αχιλλέας ΙΙΙ: «Τέλος πάντων»
• Γιάννης Στρούμπας: «Περίμετρος»
• Ηλίας Λ. Παπαμόσχος: «Ανάληψη»
• Τάκης Καμπύλης: «Το κόμμα του καλού θεού»

Twitter