fbpx
Σοφία Λαζαρέτου: «Από την πτώχευση στην ύφεση»

Σοφία Λαζαρέτου: «Από την πτώχευση στην ύφεση»

«Για μια αναπτυσσόμενη χώρα, ο ξαφνικός αποκλεισμός της από τις διεθνείς χρηματαγορές σημαίνει θάνατο για την οικονομία της. Η χώρα καλείται να αντιμετωπίσει σοβαρή κρίση στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών ταυτόχρονα με μαζικές κερδοσκοπικές πιέσεις στο νόμισμά της και μεγάλη εκροή κεφαλαίων, με αποτέλεσμα τη χρεοκοπία της. Αυτή ήταν η περίπτωση της Ελλάδας στις αρχές της δεκαετίας του 1890», υποστηρίζει η Σοφία Λαζαρέτου, οικονομολόγος- ερευνήτρια στη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της Τραπέζης της Ελλάδος. Σας θυμίζει κάτι;

Διαβάζοντας το ολιγοσέλιδο και πολύ ενδιαφέρον βιβλίο της για την πτώχευση της Ελλάδας το 1893 και την υπαγωγή της στον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο το 1898, σου σηκώνεται η τρίχα: αν η Ιστορία επαναλαμβάνεται (ασφαλώς κι επαναλαμβάνεται...) τότε μας περιμένουν δύσκολες μέρες. Τις «κορόνες» του Αντώνη Σαμαρά περί «πρωτογενούς πλεονάσματος» κι εξόδου από την κρίση το 2014, τις ακούει η... Ιστορία και γελάει – εμείς κλαίμε.

Η Ιστορία επαναλαμβάνεται

Η συγγραφέας ξεκινάει με την παρουσίαση σημαντικών οικονομικών στοιχείων και θεμελιωδών μεγεθών της ασθενούσας ελληνικής οικονομίας στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα και ταυτόχρονα αναλύει το νομισματικό σύστημα της εποχής, τον Κανόνα του Χρυσού, το συναλλαγματικό περιβάλλον μέσα στο οποίο (κι εξαιτίας του οποίου, θα λέγαμε εμείς...) πτώχευσε η ελληνική οικονομία.

Η αναιμική κι ευμετάβλητη ελληνική οικονομία της μετα-επαναστατικής περιόδου εισήλθε κατά τη δεκαετία του 1880 σε δυναμική αναπτυξιακή τροχιά και η εκβιομηχάνιση είναι μια από τις εκφάνσεις εκείνης της ανάπτυξης.

Την ίδια περίοδο γιγαντώθηκε ο τραπεζικός τομέας, αυξήθηκε η ζήτηση χρήματος και η Ελλάδα κατέστη τόπος προορισμού φθηνού διεθνούς αλλά και ομογενειακού κεφαλαίου. Οι τιμές έπαιρναν την άγουσα, η γη ήταν ακριβή και οι τράπεζες δάνειζαν αφειδώς. Σας θυμίζει κάτι από τον «παράδεισο» της περιόδου Κώστα Σημίτη και Κώστα Καραμανλή;

Το σημαντικότερο σημείο του βιβλίου είναι εκείνο στο οποίο η οικονομολόγος ερμηνεύει το «τι πήγε στραβά» κι από τον αναπτυξιακό παράδεισο της εκβιομηχάνισης και της κατασκευής μεταφορικών υποδομών την περίοδο Τρικούπη, μέσα σε πολύ λίγα χρόνια, η χώρα πτώχευσε.

Για την ερμηνεία της πτώσης αυτής η συγγραφέας αξιοποιεί τη θεωρία του Ανδρέα Ανδρεάδη, ο οποίος το 1925 ανέλυσε στο βιβλίο του Ιστορία των ελληνικών δανείων το τι πραγματικά συνέβη. Ο Ανδρεάδης απέδωσε την πτώχευση του 1893 στο «μοιραίο έλλειμμα», ένα σύνολο παραγόντων οι οποίοι προδιέγραφαν κατά κάποιον τρόπο και εντέλει... προεξοφλούσαν την πορεία της ελληνικής οικονομίας προς τον γκρεμό. Είναι τραγικό να διαπιστώνει κανείς ότι αντίστοιχο έλλειμμα αξιοπιστίας, εξίσου «μοιραίο», οδήγησε την Ελλάδα στα νύχια των διεθνών δανειστών την άνοιξη του 2010.

Μεταξύ των παραγόντων του «μοιραίου ελλείμματος» κατά τη Σοφία Λαζαρέτου ήταν ο Κανόνας του Χρυσού και το ξένο νόμισμα, στο άρμα του οποίου ήταν δεμένη η δραχμή (το νόμισμα που συκοφαντούν και σήμερα ορισμένοι εντός κι εκτός Ελλάδας), η πρώιμη παγκοσμιοποίηση της περιόδου 1875-1914, η καχεκτική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας κ.ά.

Λάθη, λάθη, λάθη...

Ως τυπική οικονομολόγος, η Σοφία Λαζαρέτου δεν παίρνει θέση για τα τεκταινόμενα, στέκεται όμως με επιστημονική επάρκεια και ψυχραιμία απέναντι στα γεγονότα και μας εκθέτει τις τρεις, κατά την άποψή της, αιτίες της πτώχευσης: α) η έλλειψη αξιόπιστων νομισματικών θεσμών, β) η έλλειψη αξιόπιστων δημοσιονομικών θεσμών, και γ) τα πολιτικά λάθη των ελληνικών κυβερνήσεων.

Τα δύο τελευταία κεφάλαια του βιβλίου είναι αφιερωμένα στις έσχατες πράξεις του δράματος: την πτώχευση του 1893, τις διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν και, τέλος, τη σύσταση ενός διεθνούς σώματος που έλαβε την ονομασία «Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος» και χειρίστηκε την υπόθεση της Ελλάδας από το 1898 και μετά. Υπήρξε και τότε ένα μνημόνιο, μάλιστα κι εκείνο ψηφίστηκε από τη Βουλή, υπήρξε και τότε μια ομάδα ξένων παραγόντων που πηγαινοέρχονταν στην Ελλάδα, υπήρξε και τότε μείωση των δημόσιων δαπανών, υπέρμετρη φορολογία, ύφεση κ.ά. Υπήρξε και τότε μετανάστευση: 200.000 Έλληνες σε μια χώρα 2,67 εκατομμυρίων κατοίκων ή το 8% του πληθυσμού μετανάστευσε στις ΗΠΑ μέχρι το 1910!

Αξίζει να επισημάνουμε δύο στοιχεία έτσι όπως προκύπτουν από την αφήγηση της ερευνήτριας: πρώτον ότι μετά την πτώχευση του 1893 η Ελλάδα διαπραγματεύτηκε με τους δανειστές επί τέσσερα χρόνια πριν καταλήξει στη συμφωνία διάσωσης-μνημόνιο, ενώ οι σύγχρονοί μας το «πάλεψαν» μερικούς μήνες και, δεύτερον, ότι η τότε συμφωνία προέβλεπε δημόσια έκθεση των δανειστών για την πορεία του σχεδίου κάθε έξι μήνες, ενώ οι σύγχρονοι δανειστές δεν δίνουν αναφορά ποτέ και σε κανέναν στην Ελλάδα.

Περισσότερα για την ελληνική νομισματική ιστορία, με αναφορές τόσο στον Κανόνα του Χρυσού, όσο και στις άλλες διεθνείς προσπάθειες συναλλαγματικών συστημάτων/ισοτιμιών και τον αντίκτυπό τους στην Ελλάδα, διαβάστε στο Νεοελληνικό Νόμισμα: Κράτος και ιδεολογία από την Επανάσταση έως το Μεσοπόλεμο '(Αθήνα, 2011) της ιστορικού Κατερίνας Μπρέγιαννη, η οποία είναι ερευνήτρια στο Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού στην Ακαδημία Αθηνών.

 

Από την πτώχευση στην ύφεση
Ο διεθνής οικονομικός έλεγχος του 1898 στην Ελλάδα
Σοφία Λαζαρέτου
Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός
125 σελ.
Τιμή € 8,00


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.