«Ο θησαυρός της Βαγίας στο θέατρο»
της Αθανασίας Καλογιάννη
Η συγγραφέας Ζωρζ Σαρή αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ελληνική παιδική λογοτεχνία. Είναι μια πρωτοπόρα δημιουργός, η οποία έβαλε τα θεμέλια της παιδικής λογοτεχνίας με κοινωνικό προβληματισμό και ευαισθησία. Από τη στιγμή που ήρθα σε επαφή με το έργο της, όταν ακόμα ήμουν μικρή, με ταξίδεψε και μου άνοιξε πνευματικούς ορίζοντες, με επηρέασε σε σημαντικό βαθμό και πάντοτε υπήρχε μέσα στο μυαλό μου. Ήταν μια εσωτερική μου ανάγκη να το ζωντανέψω στη θεατρική σκηνή.
Όταν έφτασε αυτή η στιγμή να αναπαραστήσω στο θέατρο το πρώτο της έργο, τον Θησαυρό της Βαγίας, πραγματικά με συνεπήρε ολοκληρωτικά αυτή η επιλογή και η προσπάθεια να αποδοθεί ένα τέτοιο έργο όσο πιο πιστά γίνεται. Η κλασική υφή του, τα μηνύματα και η ατμόσφαιρα της εποχής, αλλά και η μαγεία που αποπνέει ήταν τα βασικά στοιχεία που έπρεπε να προβληθούν.
Το στοίχημα του kidstheater ήταν μεγάλο, όμως με τη συνεργασία των αξιόλογων συντελεστών, οι οποίοι αγάπησαν το έργο και έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό, το αποτέλεσμα ήταν να κερδηθεί αυτό το μεγάλο στοίχημα και, με τη σειρά της, να αγαπηθεί η παράσταση από μικρούς και μεγάλους σε όλη την Ελλάδα.
Η Ζωρζ Σαρή έγραψε τον Θησαυρό της Βαγίας, το πρώτο της μυθιστόρημα, με υλικό από την πραγματική ζωή το 1969. Ήρωες του έργου είναι τα παιδιά της και οι φίλοι τους, ενώ όλα τα μέρη που αναφέρει είναι υπαρκτά. Μέχρι και σήμερα, το μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, διδάσκεται στα σχολεία (στο μάθημα της Φιλαναγνωσίας), ενώ κυκλοφόρησε από τις ίδιες εκδόσεις και η μεταφορά της ιστορίας σε κόμικς. Αγαπήθηκε πολύ από τους μικρούς αναγνώστες και στο παρελθόν έγινε τηλεοπτική σειρά (ΕΡΤ, 1984).
Τη θεατρική διασκευή έκανε η έμπειρη συγγραφέας Μαρία Σούμπερτ, ενώ η αγαπημένη μουσικός Ζωή Τηγανούρια έγραψε για πρώτη φορά μουσική για το παιδικό θέατρο και ερμήνευσε ζωντανά επί σκηνής.
Το βασικό ερώτημα που μέσα από την παιγνιώδη διάθεση, το χιούμορ, τα τραγούδια και την καλοκαιρινή ατμόσφαιρα αναδύεται είναι εν τέλει αυτό: πώς μπορούμε να χωρέσουμε το παρελθόν μας για να έχουμε ένα μέλλον;
Η θεατρική διασκευή και η σκηνοθετική γραμμή του έργου βασίστηκε αφενός στο παιχνίδι «κυνήγι του θησαυρού», αλλά και στην αποδοχή του παρελθόντος σαν κάτι που δεν μπορεί να αλλάξει, ούτε να επαναληφθεί με την ίδια ακριβώς μορφή: το παρελθόν είναι αυτό που ορίζει την ιστορικότητά μας και η μνήμη είναι αυτή που μας επιτρέπει να έχουμε παρελθόν. Ο ανθρωπισμός και οι υψηλές αξίες που προβάλλει η Ζωρζ Σαρή με την αναφορά της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελούν την πεμπτουσία του έργου.
Η παράσταση χρησιμοποίησε την 3D προβολή, το video mapping, τη ζωντανή μουσική, το τραγούδι και τη χορογραφία, ώστε να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα γεμάτη ζωντάνια και δύναμη, όμως η δυναμική του έργου ήταν τέτοια ώστε όλα τα παραπάνω το συνόδευσαν με αριστοτεχνικό τρόπο.
Η ανταπόκριση του κοινού, όπως και ο ενθουσιασμός του, ήταν κάτι το πρωτόγνωρο. Μικροί και μεγάλοι θεατές ταξίδεψαν στην Αίγινα του παρελθόντος και μαγεύτηκαν από την ατμόσφαιρα της εποχής, το καλοκαίρι και τα παιχνίδια του. Επίσης, ήρθαν σε επαφή με την ιστορία του πολέμου και της Κατοχής και την είδαν να ξετυλίγεται μπροστά τους. Η μουσική και οι υπέροχες μελωδίες άγγιξαν με ιδιαίτερη ευαισθησία και χάιδεψαν τη φαντασία τους.
Υπήρξαν πολύ συγκινητικές στιγμές κατά τη διάρκεια των παραστάσεων, όπως η παρουσία του γιου της συγγραφέως, που ήρθε από τη Γαλλία –ήταν και ένας από τους ήρωες του έργου–, αλλά και η παρουσία του εγγονού της. Η εμπειρία από το ανέβασμα αυτού του έργου ήταν μοναδική και συναρπαστική – αυτό συμβαίνει όταν τα έργα είναι αυθεντικές πηγές δημιουργίας και έκφρασης, επικοινωνούν με έναν σχεδόν μεταφυσικό τρόπο και μας μαγεύουν διαχρονικά.
Η ίδια η συγγραφέας αποκαλύπτεται με αμεσότητα. Θέλοντας να τονίσει την παρουσία της μέσα σε όλα τα έργα της, αναφέρει χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξή της: «Μια μεγάλη συγγραφέας έλεγε πως ό,τι και να γράψω, και το σκύλο μου να βάλω, πάλι μέσα στο σκύλο μου θα ’μαι. Δεν μπορεί ο συγγραφέας να μη βρίσκεται κάπου, άλλοτε φανερά, άλλοτε στα κρυφά, και δεν το παίρνεις είδηση, αλλά κάποια στιγμή, κάποιο λεπτό, ο συγγραφέας θα μιλήσει. Κι όταν βγει, μπορεί, αν είναι άντρας, να γίνει γυναίκα ή να γίνει σκύλος. Λοιπόν, πόσω μάλλον σε κάποιον σαν κι εμένα που δεν έχει πολλή φαντασία…»
Όπως αναφέρουν και οι εκδόσεις Πατάκη, η Ζωρζ Σαρή αντιπροσώπευε αυτό ακριβώς που είχε γράψει: «Η Ζωή θέλει να την αγαπάνε. Να την αγαπάνε χωρίς παζαρέματα, πολύ και αλογάριαστα. Μικρή κατάλαβε πως για να τα καταφέρει έπρεπε πρώτα ν’ αγαπήσει αυτή τους ανθρώπους. Αγαπούσε όπως πεινούσε, όπως διψούσε, όπως πονούσε, όπως γελούσε».
Αθανασία Καλογιάννη: Θεατρολόγος, ηθοποιός
