«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»
Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών διατριβή στο πνεύμα, την γλώσσα και το έργο των Καππαδοκών και ειδικά του Γρηγορίου Νύσσης (Η ανθρωπολογία του κακού), με μεταφράσεις του Πλουτάρχου (Περί της πνευματικής γαλήνης) και ευμέγεθες έργο προσωπικών μελετημάτων και μεταφράσεων χριστιανικής ανθρωπολογίας (Άνθρωπος και θάνατος, Απόπειρα χριστιανικής ανθρωπολογίας· Ο άνθρωπος ενώπιον του θανάτου· Η μετασκευή του ανθρώπου· Πρόσωπο και φύση κ.ά.), ο Ιωάννης Πλεξίδας μάς ανοίγει με τρόπο ξεκάθαρο οδό πρόσβασης σε πολύτιμα κείμενα για τα πιο οδυνηρά ερωτήματα που ταλανίζουν την ανθρώπινη σκέψη και συνείδηση.
Με σπουδές Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Θεολογίας και διδακτορικές σπουδές στη Φιλοσοφία, στη Φιλοσοφική Ανθρωπολογία και στη Βυζαντινή Φιλοσοφία, ο Πλεξίδας κατέχει τα εργαλεία για να μας φέρει σε διάλογο με δυο μεγάλα πνεύματα, τον Πλούταρχο και τον Μεγάλο Βασίλειο. Τι τους συγγενεύει αυτούς τους δύο, έναν αριστοκράτη συγγραφέα του 2ου μεταχριστιανικού αιώνα από την Χαιρώνεια της Βοιωτίας και έναν χριστιανό επίσκοπο από την Καππαδοκία του 4ου αιώνα; Μα οι προθέσεις που ενυπάρχουν στα κείμενά τους.
Δεν θα αναφερθώ στις δύο προσωπικότητες, τις οποίες θεωρώ γνωστές. Θα πω μόνον ότι και οι δύο υπήρξαν επιδραστικές στην εποχή τους και συνεχίζουν ως σήμερα να επηρεάζουν και έξω από τα όρια των τόπων και των πεδίων όπου έζησαν και έδρασαν.
Στο βιβλίο που πρόσφατα εκδόθηκε και το οποίο μεταφράζει και σχολιάζει ο Ιωάννης Πλεξίδας: Πλούταρχος – Μέγας Βασίλειος, Παρηγορητικοί λόγοι: Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας, κοινό πεδίο η προσπάθειά τους να παρηγορήσουν τους ανθρώπους για το μεγάλο του θανάτου μυστήριο. Με λόγια βγαλμένα από την ζωή και την καρδιά. Μάλιστα το θέμα είναι τραγικά συναφές, η απώλεια του παιδιού, για τον Πλούταρχο του ίδιου του δικού του, επιστολή προς την σύζυγό του, και για τον Μεγάλο Βασίλειο επιστολή προς τον Νεκτάριο και την σύζυγό του, που έχασαν το τέκνο τους.
Εκτός από την εξαιρετική μετάφραση, η οποία παρατίθεται παράλληλα με το πρωτότυπο, έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στα σχόλια και ένα ευσύνοπτο και ουσιαστικό εισαγωγικό σημείωμα, στο οποίο κατανοούμε τις προθέσεις των συγγραφέων και τι το νέο εισάγει η χριστιανική σκέψη και ποιμαντική απέναντι στο τραγικό και πανανθρώπινο γεγονός του θανάτου, το οποίο και ο Πλούταρχος αντιμετωπίζει με οδύνη και τρυφερή παραίνεση προς την σύζυγό του να μην θρηνεί, γιατί αυτό τον πονά πιο πολύ από τον ίδιο τον θάνατο…
Ανοίγει με τρόπο ξεκάθαρο οδό πρόσβασης σε πολύτιμα κείμενα για τα πιο οδυνηρά ερωτήματα που ταλανίζουν την ανθρώπινη σκέψη και συνείδηση.
Όσο αγγίζουμε την πληγή πονάει περισσότερο, λέει ο Μέγας Βασίλειος, καλύτερα να μείνουμε στην σιωπή «Διότι τα λόγια αυτά, όση παρηγοριά κι αν προσφέρουν, όταν λέγονται την ώρα που η ψυχή πονάει υπερβολικά, της φαίνονται πολύ ενοχλητικά», γι’ αυτό προτείνει ο Άγιος το απαλό παραμυθητικό «άγγιγμα» της προσευχής και της ελπίδας της Αναστάσεως.
Στο δεύτερο βιβλίο που συνεξετάζουμε, πάλι του Μεγάλου Βασιλείου –Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;–, έχουμε στην πραγματικότητα μια νέα μετάφραση της ομιλίας του Αγίου στο ότι «Ουκ έστιν αίτιος των κακών ο Θεός». Με γλώσσα σύγχρονη και προσιτή, χωρίς να χάνεται η λογιοσύνη του Ιεράρχη, ο Ιωάννης Πλεξίδας μάς προσφέρει και πάλι ένα κείμενο ευχάριστο στην μελέτη και κατανοητό, το οποίο πραγματεύεται δύσκολα ανθρωπολογικά και θεολογικά νοήματα και απαντά οντολογικά στα ανθρώπινα «γιατί;».
Η μαρτυρία του Μεγάλου Βασιλείου θεμελιώνει την χριστιανική δογματική θεολογία περί της μη υπάρξεως του κακού, ορίζοντάς το ως απουσία καλού, ως αδημιούργητο, ως ανυπόστατο. Η παρουσία του στον κόσμο θεμελιώνεται από την κακή χρήση του αυτεξούσιου από τον άνθρωπο, από τον Αδάμ ο οποίος έγινε «ουκ εξ ανάγκης κακός, αλλ’ εξ αβουλίας». Δηλαδή το κακό πολλαπλασιάζεται στον κόσμο όχι γιατί δημιουργήθηκε από τον Θεό, αλλά γιατί το επιλέγει ο άνθρωπος. Τόσο το ηθικό, όσο και το φυσικό κακό, το οποίο κατά τον Μεγάλο Βασίλειο επέρχεται ενίοτε και ως ευεργεσία, εκ Θεού και όχι ως τιμωρία, «επειδή ο φόβος οικοδομεί τους πιο απλοϊκούς ανθρώπους», ώσπου να φτάσουμε όλοι ανεμπόδιστα να γευτούμε το δέντρο της Ζωής στην επερχόμενη Βασιλεία.
Το κείμενο, εκτός από την μετάφραση του Ιωάννη Πλεξίδα, έχει και εξαίρετο κριτικό σχολιασμό από τον ίδιο, προσφέροντάς μας ένα, επίσης ευσύνοπτο, όπως μας έχει συνηθίσει ο άοκνος μελετητής, «συμπληρωματικό εγχειρίδιο περί κακού», το οποίο είναι απαραίτητο για την κάθε φιλοσοφική και θεολογική βιβλιοθήκη, αλλά, μαζί και με το προηγούμενο βιβλίο που σχολιάσαμε, για τις βιβλιοθήκες των Ιερών Ναών και όσων πρέπει να γνωρίζουν για την ποιμαντική του πένθους και την προσέγγιση των πενθούντων.
Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας
Παρηγορητικοί λόγοι
Πλούταρχος – Μέγας Βασίλειος
Εισαγωγή – Μετάφραση – Σχόλια: Ιωάννης Πλεξίδας
Εκδόσεις Γραφή
88 σελ.
ISBN 978-618-5638-71-9
Τιμή €8,90
Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;
Μέγας Βασίλειος
Εισαγωγή – Μετάφραση – Σχόλια: Ιωάννης Πλεξίδας
Εκδόσεις Γραφή
84 σελ.
ISBN 978-618-5638-70-2
Τιμή €8,90
