Η ενασχόλησή μου με τη μετάφραση του ανέκδοτου έως τώρα μυθιστορήματος του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες Τα λέμε τον Αύγουστο  ήρθε μάλλον φυσικά και υπήρξε θέμα συγκυρίας καθώς, όταν μου το πρότειναν από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, είχα ήδη βουτήξει στον κόσμο του Μάρκες εξαιτίας μίας άλλης μετάφρασης που τον αφορούσε.

Συγκεκριμένα, περισσότερο από άγνοια κινδύνου και με μεγάλο ενθουσιασμό, είχα καταπιαστεί ήδη για τον ίδιο εκδοτικό με την εκ νέου μετάφραση της βιογραφίας-άθλου του Κολομβιανού νομπελίστα συγγραφέα από τον συμπατριώτη του Dasso Saldívar, η οποία και αναμένεται να κυκλοφορήσει το προσεχές διάστημα. Στο παρελθόν, αρκετά χρόνια πριν, μάλιστα ως έφηβη, είχα διαβάσει το Εκατό χρόνια μοναξιά και τον Έρωτα στα χρόνια της χολέρας, από εκεί και πέρα όμως δεν είχα ιδιαίτερη τριβή με το έργο του Μάρκες. Με αφορμή τη βιογραφία του, λοιπόν, χρειάστηκε να τον ανακαλύψω από την αρχή, να αναζητήσω παλιότερες και νέες μεταφράσεις των έργων του στα ελληνικά και φυσικά να διαβάσω πολύ. Έχοντας ως εκ τούτου κάνει καθημερινή και σπουδαία παρέα τόσο με τους ήρωές του όσο και με τον ίδιο, όταν η Ειρήνη Χριστοπούλου, υπεύθυνη για την έκδοση των μεταφρασμένων βιβλίων των Εκδόσεων Ψυχογιός, με ρώτησε αν θα ήθελα να μεταφράσω ένα ανέκδοτο έως τότε μυθιστόρημά του, η απάντησή μου ήταν θετική, ώστε να διαπιστώσω και από πρώτο χέρι πώς είναι να αποδίδεις το νόημα και τις λέξεις ενός συγγραφέα τέτοιου βεληνεκούς στη γλώσσα σου.

Κάθε μετάφραση είναι σαν ένα κτίσμα, το οποίο καλείσαι να μεταφέρεις σε ένα νέο περιβάλλον και να χτίσεις με τα δικά σου οικεία δομικά υλικά, διατηρώντας ανέπαφο τόσο το αρχικό σχέδιο όσο και την εντύπωση που προκαλεί σε όποιον το επισκεφθεί.

Το έργο Τα λέμε τον Αύγουστο  θα μπορούσε να πει κανείς πως αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση βιβλίου, καθώς το δούλευε στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ενώ παράλληλα ένα από τα πιο βασικά εργαλεία της δουλειάς του –η μνήμη του– έφθινε και δεν κίνησε ο ίδιος τη διαδικασία για την έκδοσή του, αφού αυτή ήρθε δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του. Για έναν συγγραφέα που, κατά δήλωσή του, «η μνήμη είναι συγχρόνως η πρώτη ύλη και τα σύνεργά μου. Χωρίς αυτή, δεν υπάρχει τίποτα», το μυθιστόρημα αυτό ήταν, όπως αναφέρουν στον πρόλογο οι γιοι του, Ροδρίγο και Γκονσάλο Γκαρσία Μπάρτσα, «ένας αγώνας δρόμου ανάμεσα στην τελειομανία του καλλιτέχνη και στην εξασθένιση των νοητικών του ικανοτήτων». Μπορεί να είναι φαινομενικά απλούστερο, πιο μικρό σε έκταση από άλλα μυθιστορήματά του, με κάποιες ελλείψεις πιθανώς και ορισμένες ανεπαίσθητες αντιφάσεις, ωστόσο διατηρεί ανέπαφα πολλά από τα χαρακτηριστικά της γραφής που κάνουν το έργο του αγαπημένου εκατομμυρίων αναγνωστών ανά τον κόσμο να ξεχωρίζει και να σαγηνεύει ως «αυθεντικός Γκάμπο»  ̶τη δύναμη της γλώσσας, την κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και το πάθος του για τα βιώματα και τις ατυχίες των ηρώων του ̶  και πραγματεύεται ένα κεντρικό θέμα ολόκληρης της ποιητικής του, τον έρωτα.

Στην ιστορία λοιπόν της Άνα Μαγκνταλένα Μπαχ, που πρωταγωνιστεί στα έξι κεφάλαια του βιβλίου, κλήθηκα να αναμετρηθώ με τις μακροσκελείς του προτάσεις, όπου η κάθε λέξη έχει μελετηθεί και έχει τη σημασία και τον ρόλο της για τη διατήρηση και την απόδοση του ιδιαίτερου ύφους του· να μεταφερθώ νοερά στο ανώνυμο νησί και από Αύγουστο σε Αύγουστο να ακολουθήσω την Άνα Μαγκνταλένα Μπαχ στις αποπνικτικές βραδιές της Καραϊβικής, υπό τους ήχους της σάλσα και του μπολέρο, ολοένα και πιο βαθιά στην ενδοχώρα του πόθου της και των φόβων της καρδιάς της· να αναρωτηθώ και να κατανοήσω τι ήταν αυτό που την έσπρωχνε να αναζητά για μια νύχτα έναν νέο εραστή, παρά τα δύο παιδιά και τον ευτυχισμένο επί είκοσι επτά συναπτά έτη γάμο, από τον οποίο δεν είχε κανέναν λόγο να θέλει να ξεφύγει, κι ύστερα, όταν πλέον ήμουν βέβαιη ότι είχα υπηρετήσει όσο το δυνατόν καλύτερα το δικό της πνεύμα αλλά και του Κολομβιανού συγγραφέα, να κλείσω το αρχείο κειμένου και να πατήσω «αποστολή» για να συνεχιστεί η διαδικασία δημιουργίας και παραγωγής του βιβλίου.

Όμως, κάθε μετάφραση είναι σαν ένα κτίσμα, το οποίο καλείσαι να μεταφέρεις σε ένα νέο περιβάλλον και να χτίσεις με τα δικά σου οικεία δομικά υλικά, διατηρώντας ανέπαφο τόσο το αρχικό σχέδιο όσο και την εντύπωση που προκαλεί σε όποιον το επισκεφθεί. Η δουλειά αυτή μπορεί στην αρχή να είναι πιο μοναχική και θέμα προσωπικών αποφάσεων, χωρίς όμως τη συνεργασία με εκείνους που επιβλέπουν το «χτίσιμο», το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι άρτιο γι’ αυτό και η συμβολή και οι συζητήσεις με την επιμελήτρια Ελένη Γεωργοστάθη, άριστη γνώστρια του σύμπαντος του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, υπήρξαν καθοριστικές.

Τα λέμε τον Αύγουστο
Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες
μετάφραση: Δέσποινα Δρακάκη
Ψυχογιός
160 σελ.
ISBN 978-618-01-5523-5
Τιμή €22,20

Twitter