Στο μυθιστόρημα του Γιώργου Αριστηνού Φλας στη νύχτα (Εστία, 2017, σ. 123-124), ο ετοιμοθάνατος Μπάμπης, τις ύστατες ώρες του, προσπαθεί να αποτυπώσει στη μνήμη του «κάθε λεπτομέρεια της ζωής από το δένδρο, ας πούμε, της αυλής όπου γεννήθηκε, το χρώμα, την απόχρωση, το πράσινο που έσβηνε σε βιολετί, το μπλε σε μοβ, το κόκκινο ιώδες σε φούξια και ύστερα τις φλούδες του κορμού, που άνοιγαν σαν το σκασμένο από την αναβροχιά χώμα, ενώ, βυθίζοντας τη μνήμη του πιο βαθιά, στις οριζόντιες τομές του, που αντιστοιχούσαν στους κύκλους της ζωής του, στην φυτική του γενεαλογία, στο έτυμο και τις ρίζες του, στην απερίγραπτη γραμματική και το συντακτικό του, και πιο ψηλά ανεβαίνοντας στα φύλλα με το νευρικό τους σύστημα, στις φλέβες και τις ακτινώσεις τους […] να αγγίξει δηλαδή τα ίχνη, να ακούσει τους ψιθύρους και τις αναπνοές».

Επέλεξα αυτήν την εικαστικής τάξεως περιγραφή, προκειμένου να απεικονίσω τη γενετική ανάγνωση των κειμένων που επιχειρώ στη μελέτη μου για τον Γιώργο Αριστηνό. Φανταστείτε κείμενα που αναπνέουν και ψιθυρίζουν το παρελθόν τους, αναδυόμενα από τα βάθη της ύπαρξης του συγγραφικού υποκειμένου, προκειμένου να κατοικήσουν εκ νέου τον αφηγηματικό του κόσμο.

Στο βιβλίο Γιώργος Αριστηνός. Οι μεταμορφώσεις της γραφής: Μια γενετική ανάγνωση συνδιαλέγονται το παρόν με το παρελθόν των κειμένων, δηλαδή τα εκδεδομένα έργα με χειρόγραφα του συγγραφέα, τα οποία μου εμπιστεύτηκε ο ίδιος. Συνδιαλέγεται, όμως, και ο συγγραφέας με τον μελετητή και αυτό ήταν για μένα η μεγαλύτερη πρόκληση (αλλά και ευθύνη)· να ψηλαφίζω, δηλαδή, έναν κόσμο που δεν έχει ακόμα διαβαστεί, αναζητώντας τα νήματα που ενώνουν τους δισταγμούς και τις επιλογές του συγγραφικού υποκειμένου, τις διαγραφές και τις προσθήκες, τις λέξεις και τα νοήματα ή τις αποσιωπήσεις.

Με «δάσκαλο» τον Αριστηνό, προσπάθησα να είναι και στο δικό μου βιβλίο πρωταγωνίστρια η γραφή.

Ομολογουμένως, η «παλίμψηστη» ανάγνωση των κειμένων ενός συγγραφέα που θεωρεί (και εφαρμόζει) ότι «ο συγγραφέας ή είναι παμφάγο ή δεν είναι τίποτα» (Ο δολοφόνος, Κίχλη, 2018, σ. 118) δεν ήταν εύκολο εγχείρημα. Για την προσέγγιση του δημοσιευμένου έργου του Αριστηνού χρησιμοποίησα πηγές από τη θεωρία της λογοτεχνίας, τη φιλοσοφία, αλλά και την ελληνική και κυρίως την παγκόσμια λογοτεχνία –ιδίως έργα και συγγραφείς με τους οποίους συνομιλεί ο Αριστηνός–, καθώς και από το δοκιμιακό και θεωρητικό έργο του συγγραφέα. Για την εκ του σύνεγγυς ανάγνωση των χειρογράφων και τη γενετική προσέγγιση των κειμένων, αξιοποίησα επιπλέον ορισμένα μεθοδολογικά εργαλεία από τη γαλλική γενετική κριτική και από τη γλωσσολογία.

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, μελετώ το σύνολο του εκδεδομένου αφηγηματικού έργου του Αριστηνού, με δεσπόζουσα τη γραφή, που διαποτίζεται από το Κακό και τον θανατόφιλο έρωτα ή τον ερωτόφιλο θάνατο. Στο δεύτερο κεφάλαιο, περιγράφω το αυτόγραφο υλικό και εντοπίζω τα χειρόγραφα που συναρτώνται με εκδοθέντα αφηγηματικά έργα. Εν συνεχεία, το παρελθόν του οριστικού κειμένου αναβιώνει μέσα από τις συναναγνώσεις του με πρώιμα, ενδιάμεσα ή/και τελικά στάδια γραφής. Στο τρίτο κεφάλαιο επιλέγω για συγκριτική ανάγνωση δύο αποσπάσματα που έχουν υποστεί κατακλυσμιαίες αλλαγές από το χειρόγραφο στο τελικό κείμενο.

Ελπίζω ότι αυτό το βιβλίο αποκαλύπτει αθέατες πλευρές του έργου του Αριστηνού, αλλά και ότι μπορεί να φανεί χρήσιμο σε όσους ερευνητές αγαπούν τη μελέτη των χειρογράφων και επιθυμούν να ιχνηλατήσουν την εξελικτική πορεία της γραφής κάποιου συγγραφέα. Με «δάσκαλο» τον Αριστηνό, προσπάθησα να είναι και στο δικό μου βιβλίο πρωταγωνίστρια η γραφή. Εύχομαι να το πέτυχα.

Γιώργος Αριστηνός. Οι μεταμορφώσεις της γραφής
Μια γενετική ανάγνωση
Άντζυ Αγγελοπούλου
Νίκας
σ. 202
ISBN: 978-960-296-473-6
Τιμή: 13,00€

Twitter