«Ο πατριώτης Χι» της Ελένης Λαδιά
Σαν να μπήκαν στα αυτιά του άγρια μελίσσια, που βούιζαν ξετρελαμένα. Αυτή την αίσθηση είχε ο πατριώτης Χι τον τελευταίο καιρό, που κατέβαινε στο κέντρο και λάβαινε μέρος σε όλες τις πολιτικές συγκεντρώσεις. Δεν φώναζε ούτε χειροκροτούσε, τον δέσμευε πάντοτε η έμφυτη αριστοκρατική του δειλία. Έτσι, παρευρισκόταν σιωπηλός και συλλογισμένος. Η πολιτική κατάσταση εκείνου του καιρού είχε ξεφτίσει σαν παλιό ένδυμα, είχε μαρανθεί σαν άνθος και μόνο αναστατώσεις μπορούσε να προκαλέσει. Τον είχαν κουράσει όλα τα γεγονότα της δημοκρατίας, μιας λέξης που παρήκμαζε συνεχώς, γιατί ακριβώς είχε ξεφύγει από το αρχαιοελληνικό, θουκυδίδειο πρότυπο, που έλεγε: «δημοκρατία πρώτου ανδρός αρχή...». Τώρα πολλοί ήσσονες πολιτικοί άνδρες χρησιμοποιούσαν την δημοκρατία σαν μπάλα ποδοσφαίρου με ατάλαντους όμως ποδοσφαιριστές. Γι’ αυτό ο πατριώτης Χι χάρηκε που επιτέλους βρέθηκε ένας στρατιωτικός, και γενικώς στρατιωτικοί, που πήραν την κατάσταση στα χέρια τους.
Μία αιφνίδια αλλαγή ήρθε στην χώρα: στρατιωτικός νόμος, επιβεβλημένος από μία τριανδρία. Βεβαίως τότε απαγορεύτηκαν πολλά πράγματα, που θεωρήθηκαν επιζήμια για τον λαό. Πρώτο και καλύτερο, ήρθε η λογοκρισία των βιβλίων. Επιτέλους μία υγιεινή αντίδραση, σκέφτηκε με χαρά ο πατριώτης Χι. Είχε γεμίσει ο τόπος με ανόητα και επικίνδυνα για το περιεχόμενό τους βιβλία. Δεν μπήκαν βεβαίως στην πυρά, αλλά απαγορεύτηκαν. Μετά σταμάτησαν όλες οι συγκεντρώσεις, ο στρατιωτικός νόμος το έλεγε ρητώς για αυτήν την απαγόρευση. Ο λαός δεν αντέδρασε, ούτε δυσανασχέτησε. Έμεινε καρφωμένος στην αμηχανία του. Κι αυτό καλό, είπε ο πατριώτης Χι. Δεν χρειαζόμαστε συμπλοκές και αιματοχυσίες. Στην αρχή απαγορεύτηκε και η κυκλοφορία μετά τις έξι το απόγευμα. Το δέχτηκε κι αυτό ευχαρίστως. Επιτέλους, τέλος τα νυχτοπερπατήματα και οι άνθρωποι του υποκόσμου. Έφταναν οι ώρες που χρειαζόταν κανείς για τις δουλειές του. Μετά ησυχία, η χώρα είχε την «ησυχία κοιμητηρίου». Κι έπειτα καθάρισε, έγινε μία καθαρή χώρα. Ούτε ένα σκουπιδάκι δεν υπήρχε στους δρόμους, είχε φροντίσει γι’ αυτό ένας από την τριανδρία. Κι ο πρώτος από αυτούς είπε την θαυμάσια παρομοίωση για τον «ορθοπεδικό γύψο». Η χώρα στράβωσε, η πατρίδα κινδύνευε από τον κόκκινο κίνδυνο, όπως έλεγαν, στράβωσε και χρειαζόταν τον γύψο. Ο πατριώτης Χι το παραδέχτηκε κι αυτό, βεβαίως και χρειαζόταν η πατρίδα τον γύψο. Τέτοια πατρίδα διαλυμένη, ανήμπορη και να καιροφυλακτούν γύρω της Τούρκοι και κομμουνιστές. Έλεος πια! Τώρα όλα έβαιναν υπέροχα, σκεφτόταν ο πατριώτης Χι, που έμενε κολλημένος στην πατρίδα και δεν έφευγε σαν τους καλλιτέχνες που πήγαιναν στο εξωτερικό, γιατί στην πατρίδα δεν ανάσαιναν. Κι έκαναν λέει αντιδικτατορικό αγώνα από την ξένη. Ούτε αγώνας, ούτε αντίδραση. Οι μόνοι αντιστασιακοί ήταν ο βασιλεύς Κωνσταντίνος Β’ και ο Αλέξανδρος Παναγούλης, όλοι οι άλλοι παρέμεναν ήσυχοι, έλεγε ο πατριώτης Χι.
Όλα είχαν ηρεμήσει και ξαναβρήκαν τον ρυθμό τους: η δικτατορία έγινε όντως ο γύψος για την ανάπηρη πατρίδα, σκεφτόταν ο πατριώτης Χι. Έτσι έμεινε κι ο ίδιος ήσυχος και ξαναγύρισε στις μελέτες του για την «Μυκηναϊκή αρχαιολογία». Μυκηναίοι, οι πρώτοι Έλληνες, αυτό πίστευε και η στρατιωτική τριανδρία. Τώρα δεν φοβόταν κανείς για κλεψιές, όλα τα πλάσματα του υπονόμου είχαν συλληφθεί σαν επικίνδυνα τρωκτικά, ο κόσμος δεν κλείδωνε και κοιμόταν τα καλοκαίρια σε αυλές και μπαλκόνια ξέγνοιαστος. Κι η οικονομία πήγαινε καλά. Μεγαλοπρεπείς ήταν βεβαίως και οι πανηγυρισμοί με φανφάρες και απεικονίσεις του μυθολογικού και πατριωτικού συμβόλου, του φοίνικος: αχ, αυτό το σύμβολο του αναγεννημένου φοίνικος με τον στρατιώτη όρθιο μπροστά του να κρατά το όπλο στον ώμο του, πόσο ταίριαζε με την τωρινή κατάσταση της πατρίδας, που αναγεννιόταν από τις στάχτες που άφησαν οι πολιτικοί.
Ο πατριώτης Χι ήταν ευχαριστημένος. Σιγα σιγά σταμάτησε και η τρομερή λογοκρισία. Τα βιβλία ξεμύτιζαν από τα βιβλιοπωλεία σαν τους ασθενείς του νοσοκομείου. Δειλά και ωχρά! Και φαινόταν πως η κατάσταση έπαιρνε μία κανονικότητα. Όμως η ατμόσφαιρα είχε διαποτισθεί από τρόμο και δυσπιστία. Δεν γνώριζε κανείς τι σκεφτόταν ο διπλανός του. Σε αυτό το σημείο ο πατριώτης Χι πανικοβλήθηκε. Και ξανασκέφτηκε ένα τμήμα από τον Θουκυδίδη που είχε διαβάσει προσφάτως: «Για τον ίδιο λόγο δεν μπορούσε κανείς, αγανακτισμένος για ό,τι του στάθηκε, να φανερώσει τα παράπονά του σε κανέναν άλλον, ώστε να συνεργαστούνε για να αμυνθούν ενάντια με όποιον ήθελε το κακό τους, γιατί δεν θα ’βρισκε για να του μιλήσει παρά ή κανέναν άγνωστο, ή έναν γνωστό που δεν θα του είχε εμπιστοσύνη. Ο κάθε δημοκρατικός δηλαδή πλησίαζε τον άλλον με δυσπιστία, με την ιδέα πως μπορούσε κι αυτός να ’χει βάλει το χέρι του σ’ αυτά που γίνονταν».
Και δεν ήταν μόνον η φαρμακερή δυσπιστία: στα αυτιά του πατριώτη Χι έφθαναν και άλλες ειδήσεις, πολύ τρομακτικές. Για συλλήψεις αντιφρονούντων, για φυλακίσεις, για βασανιστήρια. Έμαθε για μία γνωστή του αντιστασιακή, που ανάμεσα στα βασανιστήρια όταν την φυλάκισαν, την υπέβαλαν στο μαρτύριο της φάλαγγας των ποδιών. Μαρτύριο με αβάσταχτο πόνο, για να αποκαλύψει τα ονόματα των συνεργών της. Ο πατριώτης Χι άρχισε να φοβάται κι ο ίδιος, κατάλαβε πως η επανάσταση ήταν ένα ορμητήριο εκδικητών για όποιον αντιστεκόταν. Ο ίδιος θα ήθελε να κρυφτεί σαν ασπάλακας σε σπήλαιο ή κατακόμβη, όχι, δεν ήταν δειλός, απογοητευμένος ήταν. Πώς δεν είχε καταλάβει αρχικώς την σημασία της επανάστασης, όπως την ονόμαζαν οι ιθύνοντές της; Επανάσταση εναντίον ενός ολόκληρου λαού; Θεέ και Κύριε! Επανάσταση στρατιωτικών, ενδεδυμένη με τον μανδύα της φιλοπατρίας για τους αφελείς. Τώρα καταλάβαινε και το νόημα του εμβλήματός της. Μαζί με τον φοίνικα αναγεννιόταν κι ο φαντάρος που κατέβαζε το όπλο από τον ώμο και εκφόβιζε, όποιον αντιστεκόταν. Βαριά αντάρα σκέπασε την πατρίδα, κατάμαυρη, απειλητική αντάρα.
Μετά ήρθε η δραματική εξέλιξη στην Κύπρο κι εκεί ο πατριώτης Χι, που αγαπούσε πολύ την Νήσο, αισθάνθηκε πως έφτασε στα όρια της αντοχής του. Καθημερινώς έπαιρνε το αυτοκίνητό του και πήγαινε στην Βουλιαγμένη. Ματαίως έψαχνε για την θαλασσινή σπηλιά των νεανικών του χρόνων, όπου τον συντρόφευε η αγαπημένη του. Τώρα εκείνη είχε πεθάνει, από μια άποψη στάθηκε τυχερή, που δεν είδε τον ξεπεσμό της πατρίδας, γιατί ήταν κι αυτή μεγάλη πατριώτισσα. Ο συνδετικός κρίκος του έρωτά τους ήταν η υπέρμετρη αγάπη για την πατρίδα. Τώρα αυτός απέμεινε μόνος και φοβισμένος. Κι ο τρόμος πολλές φορές οδηγεί στην ελευθερία της αυτοκτονίας.
Έτσι, ο πατριώτης Χι βρέθηκε νεκρός στην παραλία της Βουλιαγμένης. Και δίπλα του ένα άδειο μπουκάλι, που είχε ψυχοφάρμακα. Τα είχε πιει όλα...
