Νομίζω πως, καθώς όλα απλουστεύονται στην εποχή μας, σκέψεις, πράξεις, συναισθήματα, κοινωνικές εκδηλώσεις, η τάση αυτή εισδύει στον εσωτερικό κόσμο του καθενός μας, πιο λίγο πιο πολύ. Γενικεύεται λοιπόν η απλούστευση της ζωής και του πολιτισμού μας ολοένα. Αυτό συμβαίνει και στη φύση. Πλατιές, μεγάλες εκτάσεις πράσινου περιορίζονται, ακόμα και δάση χάνουν το μυθικό παλιό μυστήριό τους, με τη βούληση της τεχνολογικής ανάπτυξης.

Ενέσκηψε και ο ολέθριος κορονοϊός με το αναγκαίο κλείσιμο στα σπίτια μας.

Μία ημέρα βγήκα λίγο από το σπίτι σε χρόνο επιτρεπόμενων εξόδων. Εντυπωσιάστηκα από το πλήθος των πολιτών στους δρόμους, στις ακρογιαλιές και στη θάλασσα. Μικροί, μεγάλοι, παιδιά – όλοι σαν μικρά παιδιά. Βέβαια, οι Έλληνες είμαστε εκ φύσεως εξωστρεφείς, μας τραβάει το έξω, ο ανοιχτός χώρος. Το ξάφνιασμά μου ωστόσο είταν για τους κατοίκους της Ευρώπης, οι οποίοι δεν φημίζονται για μαζικές λαϊκές εκδηλώσεις. Τώρα όμως ξεπέρασαν και τους Έλληνες… Οι Έλληνες πάντως φέρουν την εξωστρέφειά τους από μακρότατο παρελθόν αιώνων.

Κάνω με τις παρούσες συνθήκες κι ένα παράδοξο ίσως ερώτημα, πόσοι συμπατριώτες μας πέθαναν ή και πόσοι θα έχουν πεθάνει για ένα φίλημα ή και μιαν αγκαλιά, χωρίς συγκρατημό, στις εκκλησίες, σε γάμους, βαφτίσια, σχεδόν σε κάθε ευκαιρία – «φιληθείτε γλυκά, χείλη με χείλη», έλεγε και ο Σολωμός στους συμπατριώτες του. Αγαπούμε τα φιλιά.

Γενικεύεται λοιπόν η απλούστευση της ζωής και του πολιτισμού μας ολοένα.

Τη μεγάλη χαρά στη μικρή έξοδό μου δοκίμασα εντούτοις με μιαν άλλη αφορμή. Σ’ έναν από τους μεγάλους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας παρατήρησα μιαν ωραία κυρία που περπατούσε μαζί μ’ ένα μικρό κοριτσάκι, κρατώντας το με το δεξί της χέρι. Προφανώς είταν παιδί της. Πρέπει να είταν πολύ μικρό, ίσως έκανε τον πρώτο της τέτοιο περίπατο, αν και δεν το βεβαίωνε αυτό, νομίζω, η σταθερότητα της περπατησιάς της. Σαν να την είχε ήδη κάνει με τη μαμά της και άλλες φορές. Η μαμά της ενδεχομένως πήγαινε να προμηθευτεί κάτι για το σπίτι ή για τον εαυτό της, και πήρε μαζί της το μικρό παιδί, ίσως γιατί δεν υπήρχε κάποιο αρμόδιο πρόσωπο στο σπίτι. Η κυρία πάντως, ως μια σύγχρονη γυναίκα, μπορεί να πήρε το παιδί μαζί της να την «μυήσει», σιγά σιγά, στη σύγχρονη ζωή μιας μεγάλης πόλης με την πολυκοσμία της, ποικιλόμορφης αλλά και πολύγλωσσης, με όμορφες και άσχημες πλευρές, πλείστα όσα πρόσωπα, νέα, άγνωστα πράγματα. Τη λέξη «μυήσει» που ανέφερα λίγες γραμμές πιο πάνω είναι δυνατό να μην την ξέρει η μαμά του κοριτσιού.

Πάντως οι μεγάλες πόλεις μπορούν και μόνες τους, με τον τρόπο τους, να δίνουν πολλές πληροφορίες, να αποτελούν ελεύθερα, ιδιότυπα σχολικά κέντρα, χωρίς βέβαια να έχουν καμιά παιδευτική προοπτική. Οι πολίτες παίρνουν ό,τι νομίζουν πως τους αρέσει.

Ποιος ξέρει ποιος είταν ο λόγος, που η άγνωστη κυρία μού τράβηξε το ενδιαφέρον. Ίσως οφείλεται αυτό στο ότι η σκηνή μαμάς-κόρης, όπως είδα, είναι και μια στάση απέναντι στην απλούστευση των πραγμάτων, όπως συνεχώς εξαπλώνεται και εξελίσσεται σε υπεραπλούστευση. Της ζωής.

Το σφίξιμο του χεριού της κορούλας στο δρόμο από τη μαμά της εκφέρει πραγματική έγνοια για το παιδί, αλλά και τρυφερότητα, που δηλώνουν μια βαθύτερη αγάπη και αφοσίωση. Η υπεραπλούστευση υπάρχει εναντίον της τρυφερότητας, η οποία φεύγει σιγά σιγά από μέσα μας. Κόσμος μεταλλαγμένος χωρίς τρυφερότητα, γίνεται πιο τραχύς, πιο λίγο ευγενικός.

Και φαντάστηκα τη μαμά με το κοριτσάκι της να έρχεται, κρατώντας το χεράκι της μικρής κορούλας σταθερά, από αισθητά παλαιότερους καιρούς. Όταν τα παιδιά μεγάλωναν πιο αργά, πιο κοντά στους γονείς τους.

Οι σύγχρονοι γονείς, καθώς και οι νέοι παιδαγωγοί, το επικρίνουν.

Ο Μιχάλης Μερακλής είναι ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου.

Άλλα κείμενα:

• «Ο θάνατος και η μνήμη» του Μ. Γ. Μερακλή
• «Κορονοϊός» του Μ. Γ. Μερακλή
• «Μετά το Πάσχα» του Μ. Γ. Μερακλή
• «Η πρόοδος» του Μ. Γ. Μερακλή

Twitter