Adrian Wooldridge: «Αυθεντίες του μάνατζμεντ»
To 1996, δύο συντάκτες του Economist, ο Άντριαν Γούλντριτζ και ο Τζον Μικλερθγουέρ, κυκλοφόρησαν το βιβλίο Οι μάγοι του μάνατζμεντ, στο οποίο παρουσίαζαν τους σημαντικότερους θεωρητικούς των Σχολών Διοίκησης Επιχειρήσεων και τις θεωρίες τους για το στρατηγικό μάνατζμεντ. Το βιβλίο τους είχε μια δόση αμφισβήτησης απέναντι σε όσα κόμιζαν τότε στο διψασμένο για μάθηση κοινό των πανεπιστημίων και των εταιρειών, κι αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο οι πωλήσεις του βιβλίου ήταν χαμηλές. Υποστήριζαν ότι οι περισσότεροι «μάγοι» των επιχειρηματικών επιστημών ανακυκλώνουν παραδοσιακές θεωρίες διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού και αξιοποίησης πόρων, ενώ έχουν δύο τρόπους να περιορίσουν το κόστος και να αυξήσουν την αξία των επιχειρήσεων: απολύσεις στις άσχημες περιόδους και προσλήψεις ταλαντούχων στις καλές… Τόσο πρωτότυπο.
Πέρυσι, ο πρώτος από τους δύο συγγραφείς εμπλούτισε το βιβλίο, προσθέτοντας ορισμένα νέα στοιχεία και κεφάλαια με σαφώς πιο επικριτική διάθεση απ’ ό,τι στο αρχικό κείμενο, και παρέδωσε τον παρόντα τίτλο. Ο δεύτερος, που είναι πια αρχισυντάκτης στον Economist, προλογίζει και υποστηρίζει ότι δύο πράγματα άλλαξαν από την εποχή που έγραψαν το πρώτο βιβλίο: το διαδίκτυο κατέκτησε τον κόσμο και η Ασία κατακτάει τις αγορές – κατά τα άλλα, η δομή του μάνατζμεντ παραμένει η ίδια. Μαγεία, όχι επιστήμη.
Ας έρθουμε όμως στις Αυθεντίες. Στα δεκαπέντε χρόνια που μεσολάβησαν από τους Μάγους στις Αυθεντίες συνέβησαν δύο σημαντικά γεγονότα: τα πανεπιστήμια, οι συμβουλευτικές εταιρείες και οι εκδοτικοί οίκοι, οι τρεις χώροι αναπαραγωγής των γκουρού του μάνατζμεντ, απέκτησαν εντυπωσιακή δύναμη, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν εταιρείες, θεσμούς και κυβερνήσεις. Στελέχη συμβουλευτικών εταιρειών, πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και συγγραφείς ευπώλητων εγχειριδίων –συχνά το ίδιο πρόσωπο με τις τρεις ιδιότητες– πέρασαν στο τιμόνι επιχειρήσεων. Το δεύτερο γεγονός είναι οι τρομερές αστοχίες των γκουρού: η κατάρρευση της τηλεπικοινωνιακής World Com, της ενεργειακής Enron, η πτώχευση της Lehman Brothers και η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση είναι μερικά από τα γεγονότα που όχι μόνο δεν προβλέφθηκαν από τους διάσημους σχολιαστές και αναλυτές της αγοράς αλλά παραβλέφθηκαν ή υποβαθμίστηκαν ακόμα και αφού τα σκάνδαλα είχαν ξεσπάσει.
Όλο το βιβλίο του Ά. Γούλντριτζ είναι δομημένο στην ανάλυση τεσσάρων κορυφαίων «κατηγορώ» που απευθύνει στη βιομηχανία των μεταπτυχιακών προγραμμάτων για τη διοίκηση επιχειρήσεων, των συμβουλευτικών εταιρειών που δημιουργούν και λειτουργούν παράλληλα με τα ακαδημαϊκά καθήκοντά τους οι διάσημοι δάσκαλοι του μάνατζμεντ αλλά και της φάμπρικας των εκδοτικών οίκων, με τα χιλιάδες εγχειρίδια και τις διάφορες κατατάξεις/βραβεία που αναδεικνύουν μεγάλους νικητές κάθε χρόνο. Ποια είναι αυτά τα «κατηγορώ»;
Με τα λόγια του Ά. Γούλντριτζ: α) ο θεσμός του μάνατζμεντ είναι δομικά ανίκανος για αυτοκριτική, β) αρέσκεται σε ορολογία που προκαλεί σύγχυση αντί να ενημερώνει, γ) σπάνια καταφέρνει να υπερβεί το πλαίσιο της απλής λογικής και δ) είναι ευεπηρέαστος, ασταθής και ταλανίζεται από αντιφάσεις οι οποίες δε θα επιτρέπονταν σε πιο παγιωμένες θεωρίες.
Στις σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να διαβάσει ορισμένες συναρπαστικές ιστορίες επίδρασης, επιρροής, χειραγώγησης κάποιες φορές, ορισμένων πανέξυπνων θεωρητικών των επιχειρήσεων πάνω σε επιχειρηματίες που, γεμάτοι άγχος για το παρόν και το μέλλον των οργανισμών που διοικούσαν –ήταν δεν ήταν μέτοχοι οι ίδιοι– κατέφευγαν στις υπηρεσίες των πρώτων. Μπορείτε να διαβάσετε τις εξελίξεις όχι μόνο στο εσωτερικό των μεγάλων πολυεθνικών και προβεβλημένων επιχειρήσεων-πελατών των γκουρού αλλά και τις υπόγειες διεργασίες στις κορυφαίες συμβουλευτικές εταιρείες όπως η Boston Consulting, η McKinsey (έπιασε στασίδι και στην Ελλάδα, τώρα που όλα πωλούνται, η μεγάλη αυτή εταιρεία που ειδικεύεται στις αποτιμήσεις των προς πώληση εταιρειών…) κ.ά.
Ασφαλώς δεν πρόκειται για ένα εγχειρίδιο αντι-μάνατζμεντ, όπως ίσως πιστέψει ο βιαστικός αναγνώστης, καθώς ο συγγραφέας προέρχεται από τη Δύση και τον κόσμο των επιχειρήσεων. Το έργο του είναι μια ενδελεχής ανάλυση ενός παγκόσμιου φαινομένου που επηρεάζει τις ζωές μας, μια και η «ζωή» στη Δύση είναι απόλυτα συνδυασμένη με την «εργασία» και η εργασία ταυτισμένη με την «εταιρεία». Και εταιρεία σημαίνει διοίκηση και πωλήσεις.
Τι είναι τελικά οι αυθεντίες της διοίκησης επιχειρήσεων; «Είναι απατεώνες, οι γιατροί-μάγοι του καιρού μας, που παίζουν με τα άγχη των επιχειρηματιών προκειμένου να πουλήσουν τα ψεύτικα γιατροσόφια τους. Η σύγχρονη θεωρία του μάνατζμεντ είναι το ίδιο αξιόπιστη όσο και τα γιατροσόφια των μάγων», υποστηρίζει με σθένος ο συγγραφέας.
Αυτή η θέση, ειδικά σήμερα στην Ελλάδα-πειραματόζωο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, εξηγεί πολλά από τα περίεργα, τα ανεξήγητα, τα ύποπτα και τα οδυνηρά που συμβαίνουν στη ζωή μας.
Αυθεντίες του μάνατζμεντ
Adrian Wooldridge
μετάφραση: Μυρτώ Σμαραγδή
Economia
560 σελ.
Τιμή € 17,00
