Στο προηγούμενο σημείωμα έκανα μια σύντομη αναφορά στο σημερινό ελληνικό χωριό, σε μιαν εποχή εκμοντερνισμού των πάντων. Νομίζω πως το χωριό σε ικανοποιητικό βαθμό αντιστέκεται στην πόλη, κρατάει τη δική του ταυτότητα. Έγραφα πως με είχε εντυπωσιάσει το γεγονός, ότι πενήντα περίπου χιλιάδες Αθηναίοι αστοί κατέφυγαν στα χωριά τους, απ’ τα οποία κατάγονται. Έφυγαν, για να τους προστατεύσει το υγιεινό φυσικό περιβάλλον από την πανδημία του εξολοθρευτικού κορονοϊού.

Στην πολυκατοικία όπου μένω, δύο συζυγικά ζευγάρια έφυγαν και μένουν ακόμα στο χωριό των συζύγων. Ο ένας είναι δικηγόρος και κάποιες ημέρες έρχεται στην Αθήνα να διεκπεραιώσει επαγγελματικές υποθέσεις, επιστρέφοντας την ίδια μέρα στο χωριό, που δεν απέχει πολύ από την Αθήνα.

Μετά από κάποιες μέρες, μου έκανε εντύπωση και κάτι άλλο. Τα ΚΤΕΛ είχαν γεμίσει από πλήθος όχι τόσο ανθρώπων, αλλά δεμάτων διάφορων μεγεθών με τρόφιμα, τα οποία έστελναν συγγενείς απ’ τα χωριά στους δικούς τους. Είχαν σωριαστεί δέματα και έξω από το χώρο των σχετικών καταστημάτων.

Δεν ξέρω πώς και γιατί το θέαμα αυτό μου προκάλεσε κάπως και μια συγκίνηση, ενώ συγχρόνως μου ερχόταν και η σκέψη που συχνά, από διάφορες αφορμές, κάνω, πως είμαστε ένας παιδικός λαός. Τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος, κυρίως, από τα μεσαία και πιο κάτω στρώματα.

Θα έλεγα τη λέξη «παίδες» στην προκειμένη περίπτωση πολυσήμαντη, σαν να συνυφαίνονται πολλές συναφείς λέξεις: νέοι, νεωτεριστές, τολμηροί, αισιόδοξοι, χαριτωμένοι…

Είναι γνωστή και μια παρεμφερής ρήση από την αρχαία Ελλάδα, πως οι Έλληνες είναι πάντα νέοι. Ο Πλάτων αναφέρει στον διάλογο Τίμαιος πως ο Σόλωνας συνομιλούσε κάποτε μ’ έναν Αιγύπτιο ιερέα, ο οποίος του είπε: «Ω, Σόλων, Έλληνες αεί παίδες. Γέρων Έλλην ουκ εστίν». Ίσως ο Κάρολος Μαρξ, όχι τυχαία, είπεν επίσης τους Έλληνες «παιδικόν» λαό.

Δίνονται διάφορες ερμηνείες του χαρακτηρισμού των Ελλήνων ως «παιδικού» λαού. Θα έλεγα τη λέξη «παίδες» στην προκειμένη περίπτωση πολυσήμαντη, σαν να συνυφαίνονται πολλές συναφείς λέξεις: νέοι, νεωτεριστές, τολμηροί, αισιόδοξοι, χαριτωμένοι…

Δίπλα στους αρχαίους «νέους» μπορεί κανείς να τοποθετήσει και ένα σολωμικό συμπληρωματικό δίστιχο, που απευθύνεται προς τους συμπατριώτες του Επτανησίους, αλλά ταιριάζει και στο σύνολο των συμπατριωτών Ελλήνων:

Δυστυχισμένε μου λαέ, καλέ και ηγαπημένε
Πάντοτε ευκολόπιστε και πάντα προδομένε.

Τα επίθετα «ευκολόπιστος» και «προδομένος» ολοκληρώνουν την εικόνα της παιδικότητάς μας.

Επειγόντως στάλθηκαν από τα χωριά στην Αθήνα τα τρόφιμα στους συγγενείς –φαντάζομαι τους περισσότερους νέους, φοιτητές– λες και κινδύνευαν να πεθάνουν από την πείνα, όπως έγινε τον καιρό της γερμανικής Κατοχής στην Αθήνα (πάλι), όπου νεκροί από την απόλυτη στέρηση διατροφής μαζεύονταν από το δήμο στους δρόμους.

Μπορεί κάποιος να πει ότι κάτι τέτοια κινήματα δηλώνουν, πως η οικογένεια κρατάει ακόμα. Αλλά η οικογένεια είναι ένα τεράστιο θέμα, που δεν μπορεί να συζητηθεί με μία ή δύο σελίδες.

Ο Μιχάλης Μερακλής είναι ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου.

Άλλα κείμενα:

• «Ο θάνατος και η μνήμη» του Μ. Γ. Μερακλή
• «Κορονοϊός» του Μ. Γ. Μερακλή
• «Μετά το Πάσχα» του Μ. Γ. Μερακλή
• «Η πρόοδος» του Μ. Γ. Μερακλή
• «Μια τρυφερή σκηνή» του Μ. Γ. Μερακλή

Twitter